H E.S.F. είναι ένας διεθνής επιστημονικός οργανισμός, μη κυβερνητικού χαρακτήρα, που ιδρύθηκε το 1974 και εδρεύει στο Στρασβούργο, Γαλλίας. Μέλη του είναι 62 ερευνητικοί οργανισμοί και ακαδημίες 21 χωρών της Ευρώπης μεταξύ των οποίων και το Ε.Ι.Ε. το οποίο και εκπροσωπεί την χώρα μας στον οργανισμό αυτό από το 1975, βάσει αποφάσεως του Δ.Σ. ΕΙΕ 75/10/6.6.1975.

Σκοπoί της E.S.F. είναι :

1. Να βοηθά τα μέλη της να διεξάγουν υψηλής ποιότητας βασική έρευνα στην Ευρώπη
2. Να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των ευρωπαίων επιστημόνων και την συνεργασία τους σε προγράμματα κοινού ενδιαφέροντος
3. Να εντοπίζει νέα πεδία συνεργασίας και έρευνας μέσα από την λειτουργία των επιστημονικών επιτροπών της
4. Να συντονίζει την χρήση ακριβών οργάνων, ειδικά στις θετικές επιστήμες (π.χ. πυρηνική φυσική)
5. Να προσφέρει ευκαιρίες στα μέλη της για ευρωπαϊκές συνεργασίες με τρίτες χώρες με καθαρά επιστημονικά κριτήρια, ανεξάρτητα από πολιτικές σκοπιμότητες
6. Να διερευνά θέματα επιστημονικής και ερευνητικής πολιτικής σε περιοχές στρατηγικής σημασίας και να συμβουλεύει ανάλογα

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, η E.S.F. έχει συστήσει Μόνιμες Επιτροπές που καλύπτουν όλες σχεδόν τις περιοχές της επιστήμης, στις οποίες εκπροσωπούνται όλοι οι οργανισμοί-μέλη και οι οποίες κύρια επεξεργάζονται και διατυπώνουν Ερευνητικά Προγράμματα/Δίκτυα γενικότερης αποδοχής.

Σήμερα στην E.S.F λειτουργούν 5 Μόνιμες Επιτροπές στις αντίστοιχες περιοχές :

• Ιατρικών Επιστημών (European Medical Research Councils - E.M.R.C.)
• Επιστημών της Ζωής και του Περιβάλλοντος (Life & Environmental Sicences -L.E.S.C.)
• Φυσικών Επιστημών και Επιστημών του Μηχανικού (Physical & Engineering Sciences - P.E.S.C.)
• Ανθρωπιστικών Επιστημών (Standing Committee for the Humanities - S.C.H)
• Κοινωνικών Επιστημών (Standing Committee for the Social Sciences -S.C.S.S.)

Καθώς και άλλες Επιτροπές σε επιλεγμένες περιοχές όπως π.χ. για :

• τις Θαλάσσιες και Πολικές Επιστήμες (European Boards for Marine & Polar Science – EmaPS)
• τη Ραδιοαστρονομία (Radio Astronomy Frequencies – CRAF)
• τις Διαστημικές Επιστήμες (European Space Science Committee – ESSC)
• την Πυρηνική Φυσική (Nuclear Physics European Collaboration Committee (NuPECC)

Στο πλαίσιο των Επιτροπών αυτών, διεκπεραιώνονται σήμερα 37 ερευνητικά προγράμματα και 15 επιστημονικά Δίκτυα.

Παράλληλα, η E.S.F. εγκαινίασε τον θεσμό των ευρωπαϊκών ερευνητικών συνεδρίων (EURESCO), κατ’ απομίμηση των Gordon Conferences της Αμερικής, o oποίος λειτουργεί με πολύ μεγάλη επιτυχία σε όλες τις επιστημονικές περιοχές και για τον οποίο έχει απ’ ευθείας χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.).

Τέλος δε, η E.S.F. χορηγεί υποτροφίες και πραγματοποιεί διερευνητικά εργαστήρια (exploratory workshops) σε περιοχές που οι Επιτροπές αυτές προσδιορίζουν.

Οι οικονομικές υποχρεώσεις των οργανισμών-μελών συνίστανται αφ’ ενός στην πληρωμή μίας πάγιας ετήσιας συνδρομής στην E.S.F. ,η οποία περιλαμβάνει και τα Δίκτυα, (της τάξης των 15.000.000 δρχ περίπου για το τρέχον έτος) και αφ’ ετέρου στην οικονομική συμμετοχή στους προϋπολογισμούς των επί μέρους Ερευνητικών Προγραμμάτων στα οποία συμμετέχουν.

Το Ε.Ι.Ε. είναι ο μοναδικός ερευνητικός οργανισμός που εκπροσωπεί την χώρα μας, κυρίως για ιστορικούς λόγους, στην E.S.F. και ενεργεί ως εθνικός κόμβος για την συνεργασία της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας (ΑΕΙ, ερευνητικά ιδρύματα, κλπ) με την ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα μέσω της E.S.F.

Σε πρόσφατη συνάντηση των Προέδρων των Ερευνητικών Φορέων της χώρας, αποφασίσθηκε η κατά το δυνατόν ενεργότερη και πληρέστερη συμμετοχή μας στον οργανισμό αυτό με το σκεπτικό :

• αποτελεί τον μόνο, ίσως, ευρωπαϊκό οργανισμό που επεξεργάζεται προτάσεις και χρηματοδοτεί έρευνα σε όλο το φάσμα της βασικής έρευνας συμπεριλαμβάνων και των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.

• διαθέτει αξιόπιστους μηχανισμούς διεθνούς αξιολόγησης προτάσεων βάσει του peer review system.

• παίζει ήδη ένα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ερευνητικής και επιστημονικής πολιτικής, θα μπορούσε δε υπό καθεστώς μιάς ομοσπονδιακής Ευρώπης να παίξει το ρόλο του αμερικανικού N.S.F. Υπό την έννοια αυτή, δηλ. αποτελεί μία επένδυση για το μέλλον.

• αποκτά όλο και μεγαλύτερη βαρύτητα στο lobbying που γίνεται για την προώθηση των non-governmetal organisations (NGO’s) σε θέματα ερευνητικής πολιτικής στην Ευρώπη (εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης – Ε.Ε.).

• δίνει την δυνατότητα εκπροσώπησης της χώρας μας σε Επιτροπές και όργανα διεθνούς κύρους

• προάγει την συλλογική έρευνα σε εθνικό, πρώτα και ευρωπαϊκό, στη συνέχεια, επίπεδο, στο μέτρο που οι εθνικές προτάσεις μπορούν να καταστούν ευρωπαϊκές (με τη συμμετοχή και άλλων χωρών) .

• αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις τον προθάλαμο επεξεργασίας προτάσεων που θα χρηματοδοτηθούν στην συνέχεια από την Ε.Ε.

• δίνει λύσεις σε προβλήματα που βάζει η χρήση των “large scale facilities” που συνδέονται συχνότερα με μικρές χώρες σαν την Ελλάδα.

• αποδίδει στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία το ρόλο και τη σημασία που θα έπρεπε να έχει, κυρίως για ιστορικούς λόγους, στην ερευνητική διαδικασία.

Επίσης αποφασίσθηκε :

1. Η συμπλήρωση της εκπροσώπησής μας στις Επιτροπές της E.S.F και η δημιουργία μίας Εθνικής Επιτροπής για θέματα της E.S.F η οποία θα αποτελεί το κάτοπτρο του οργανισμού αυτού στη χώρα μας.
2. Η ανάμειξη όσο το δυνατόν περισσότερων ομάδων, κατ’ αρχήν στις δραστηριότητες που δεν συνεπάγονται extra κόστος για τη χώρα (networks, exploratory workshops, fellowships, EuroConferences).
3. Η κατάρτιση εθνικών προτάσεων, οι οποίες δια των εκπροσώπων μας στις Μόνιμες Επτροπές μπορεί να υποστηριχθούν και να καταστούν ερευνητικά προγράμματα της E.S.F. εκτός και πέραν του πλαισίου που βάζει η Ε.Ε. για την ευρωπαϊκή έρευνα.
4. Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα προγράμματα που έχουν ήδη εγκριθεί και παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τη χώρα μας, με την καταβολή μίας extra οικονομικής συμμετοχής η οποία θα έχει μεγάλο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.

Ακολουθεί κατάλογος των προγραμμάτων που έχει συμμετάσχει η χώρα μας κατά την τελευταία δεκαετία.

1. Πρόγραμμα για τις Θαλάσσιες Γεωτρήσεις με συμμετοχή και άλλων ελληνικών φορέων δηλ. ΔΕΠ, ΙΓΜΕ και ΕΚΘΕ και συντονιστή τον καθ. Γ. Βέη.
2. Πρόγραμμα για την Χημεία των Πολυμερών με συμμετοχή των Παν. Αθηνών, Ιωαννίνων και Δημόκριτου και συντονιστή τον καθ. Ν. Χατζηχρηστίδη.
3. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Τοξικολογίας με συμμετοχή του Παν. Ιωαννίνων, Πατρών και ΑΠΘ και συντονιστή τον Δρ. Σ. Κυρτόπουλο.
4. Πρόγραμμα Νευροεπιστημών με συμμετοχή της Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες και το Παν. Πατρών και συντονίστρια την Δρ. Μ. Ισιδωρίδου.
5. Πρόγραμμα Ηφαιστιολογίας με συμμετοχή του ΑΠΘ και συντονιστή τον καθ. Μ. Φυτίκα.
6. Πρόγραμμα Υποτροφιών Τοξικολογίας με συντονιστή τον Δρ. Σ. Κυρτόπουλο.
7. Πρόγραμμα Μετασχηματισμού του Ρωμαϊκού Κόσμου με συμμετοχή του Παν. Ιωαννίνων και συντονιστή τον καθ. Ε. Χρυσό.
8. Πρόγραμμα για τα Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήματα με συντονιστή τον καθ. Ν. Πολυδωρίδη.
9. Πρόγραμμα για τις Θαλάσσιες Επιστήμες με συντονιστή τον Δρ. Δ. Παπανικολάου - ΕΚΘΕ
10. Δίκτυο για τις Μεταφορές, την Επικοινωνία και την Κινητικότητα με συντονιστή τον καθ. ΑΠΘ Γ. Γιαννόπουλο.
11. Δίκτυο για την δημιουργία Βάσης Δεδομένων για την Γονιδιακή Εκφραση με εκπρόσωπο τον Τ. Καβαλιέρο.

και πολλά άλλα Δίκτυα για τα οποία δεν διαθέτουμε πλήρη στοιχεία καθώς η πρόσβαση από την ελληνική επιστημονική κοινότητα προς την E.S.F. γίνεται απ’ ευθείας.

Για την δραστηριότητα “Ευρωσυνέδρια” σημειώνεται, ότι για την περίοδο από το 1990 μέχρι τον Φεβρουάριο 1999, 26 ευρωσυνέδρια έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα επί συνόλου 219.