Διεπιστημονικότητα & συνεργασία

Οι σύγχρονες ερευνητικές καινοτομίες προκύπτουν όλο και περισσότερο από τη διεπιστημονική συνεργασία και τη συγκέντρωση διαφορετικών ειδικοτήτων. Αναγνωρίζοντας αυτό το γεγονός, το Εθνικό Ίδρυμα Έρευνας (ΕΊΕ) έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα τη συνεργασία και την ανοιχτή επικοινωνία, τόσο εντός του Ιδρύματος όσο και με εξωτερικούς εταίρους. Σε μια εποχή όπου οι διεπιστημονικές συνέργειες αποτελούν θεμελιώδη κινητήρια δύναμη της καινοτομίας, το ΕΊΕ καλλιεργεί ενεργά δίκτυα που φέρνουν σε επαφή επιστήμονες και ιδρύματα από διαφορετικούς τομείς, με σκοπό την αντιμετώπιση σύνθετων προβλημάτων από πολλαπλές οπτικές γωνίες.

Προώθηση εσωτερικών συνεργιών

Εντός του EIE, ερευνητές από διαφορετικά Ινστιτούτα και επιστημονικά πεδία συνεργάζονται στενά, ανταλλάσσοντας μεθοδολογίες και μοιράζοντας εξειδικευμένη υποδομή. Αυτή η εσωτερική διεπιστημονικότητα ενθαρρύνεται συστηματικά, επιτρέποντας την από κοινού ανάπτυξη ερευνητικών πρωτοβουλιών που υπερβαίνουν τα παραδοσιακά όρια. Συνδυάζοντας τα πλεονεκτήματα των φυσικών επιστημών, των βιοεπιστημών, των κοινωνικών επιστημών και των ανθρωπιστικών επιστημών υπό την ίδια στέγη, το Ίδρυμα πυροδοτεί νέες ερευνητικές προσεγγίσεις που είναι πιο ολοκληρωμένες και καινοτόμες. Για παράδειγμα, το ΕΙΕ έχει ξεκινήσει ένα εσωτερικό ερευνητικό πρόγραμμα διερευνητικού χαρακτήρα, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να ενώσει τα διαφορετικά Ινστιτούτα του σε κοινά έργα, εξασφαλίζοντας τη συνεργασία και την αμοιβαία μάθηση μεταξύ ιστορικών, χημικών, βιολόγων και φυσικών (μεταξύ άλλων). Ομοίως, το ΕΙΕ ιδρύει ένα νέο Κέντρο Αριστείας που εστιάζει σε προηγμένα οργανικά υλικά και καινοτόμες προσεγγίσεις για τη θεραγνωστική του καρκίνου και τις βιοηλεκτρονικές εφαρμογές. Το Κέντρο αυτό θα αξιοποιήσει τη συνδυασμένη εμπειρογνωμοσύνη των ερευνητών χημικής βιολογίας και φυσικών και χημικών επιστημών του ΕΙΕ για την ανάπτυξη πρωτοποριακών λύσεων στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, αποδεικνύοντας πώς η εσωτερική συνεργασία επιταχύνει την επιστημονική πρόοδο.

Παγκόσμιες συνεργασίες και δίκτυα

Η δέσμευση του ΕΙΕ για συνεργατική έρευνα εκτείνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Ίδρυμα συμμετέχει ενεργά σε πολυάριθμα ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά δίκτυα και κέντρα αριστείας, δημιουργώντας συνεργασίες που ενισχύουν τον αντίκτυπο της ελληνικής έρευνας στο εξωτερικό. Οι επιστήμονες του EIE συμμετέχουν σε πολυεθνικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς, συχνά ηγούμενοι ή συν-ηγούμενοι τέτοιων πρωτοβουλιών. Για παράδειγμα, το EIE συντονίζει το έργο ENVESOME («The Environmental Exposome and Health») του προγράμματος Horizon Europe, μια τετραετή διεπιστημονική προσπάθεια με 14 συνεργαζόμενους φορείς σε όλη την Ευρώπη για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι περιβαλλοντικές εκθέσεις επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου. Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του Παγκόσμιου Φόρουμ για το Εκθεσίωμα σε συνεργασία με φορείς υψηλού επιπέδου όπως το Johns Jopkins University, το Harvard University, το Columbia University, το INSERM, το Utrecht University.  Το EIE συμμετέχει στην ευρωπαϊκή συνεργασία PARC (Συνεργασία για την Αξιολόγηση των Κινδύνων από Χημικές Ουσίες), μια μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλία που ενώνει πάνω από 200 οργανισμούς σε περισσότερες από 20 χώρες με σκοπό την ανάπτυξη μεθόδων αξιολόγησης των κινδύνων από χημικές ουσίες νέας γενιάς, με έμφαση στη βιωσιμότητα και στο σχεδιασμό ασφαλέστερων χημικών ουσιών και υλικών.

Η διεθνής συνεργασία στο ΕΙΕ δεν περιορίζεται στις φυσικές επιστήμες. Στον τομέα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, το ΕΙΕ έχει ενώσει τις δυνάμεις του με σημαντικά ακαδημαϊκά ιδρύματα για τη δημιουργία του HESTIA, του Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Σπουδών στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες. Αυτό το νέο ινστιτούτο – μια συνεργασία μεταξύ του ΕΙΕ, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Παντείου Πανεπιστημίου και της Γαλλικής Σχολής Αθηνών – δημιουργεί ένα ερευνητικό κέντρο υψηλού επιπέδου αφιερωμένο στη διεπιστημονική και διεθνή έρευνα σε αυτούς τους τομείς. Συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του HESTIA, το ΕΙΕ βοηθά στη γεφύρωση των επιστημονικών κλάδων σε παγκόσμια κλίμακα, ευθυγραμμίζοντας τα ελίτ δίκτυα προηγμένων σπουδών και διευρύνοντας τους ορίζοντες της έρευνας στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι ο ρόλος του ΕΙΕ στην συντονισμένη προσπάθεια της Ευρώπης για την καταπολέμηση του καρκίνου μέσω των πρωτοβουλιών JANE. Οι JANE-1 και JANE-2 είναι κοινές δράσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ με στόχο τη δημιουργία δικτύων αριστείας στην έρευνα και τη φροντίδα του καρκίνου, συγκεντρώνοντας πολυεπιστημονική εμπειρογνωμοσύνη από όλη την ήπειρο. Η δεύτερη κοινή δράση, JANE-2 (2025-2028), περιλαμβάνει 121 οργανισμούς-εταίρους από 29 χώρες και δημιουργεί επτά νέα «Δίκτυα Εμπειρογνωμοσύνης» σε κρίσιμα θέματα ογκολογίας. Η Ελλάδα εκπροσωπείται στο JANE-2 από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών μαζί με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπογραμμίζοντας την ενεργό συμβολή του ΕΙΕ στις πανευρωπαϊκές προσπάθειες κατά του καρκίνου. Μέσω του JANE και παρόμοιων συνεργασιών, οι ερευνητές του ΕΙΕ συνδέονται με διεθνείς ομολόγους τους για να μοιραστούν γνώσεις και να αναπτύξουν εναρμονισμένες λύσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.

Μια κουλτούρα συνεργασίας και εξωστρέφειας

Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών προωθεί την εξωστρέφεια — μια προσέγγιση με προσανατολισμό προς τα έξω — ως βασική αξία. Οι ερευνητές του Ιδρύματος συνεργάζονται τακτικά με την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια, εργαστήρια και κοινές επιστημονικές αποστολές. Αυτές οι ανταλλαγές εξασφαλίζουν ότι το ΕΙΕ παραμένει στην πρώτη γραμμή των αναδυόμενων γνώσεων, ενώ παράλληλα προβάλλει τα επιτεύγματα της ελληνικής έρευνας στη διεθνή σκηνή. Με τη συνεχή αναζήτηση και εξασφάλιση ανταγωνιστικής χρηματοδότησης για συνεργατικά έργα (για παράδειγμα, μέσω των προγραμμάτων-πλαισίων και των εταιρικών σχέσεων της ΕΕ), το ΕΙΕ ενισχύει περαιτέρω τους διεθνείς δεσμούς του.

Μέσω τέτοιων δράσεων, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ενισχύει σημαντικά την διεθνή παρουσία της ελληνικής έρευνας και αποδεικνύει ότι η συνεργασία αποτελεί κινητήριο δύναμη της προόδου. Η διεπιστημονικότητα έχει εδραιωθεί ως κεντρικός πυλώνας της αποστολής του ΕΙΕ και της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας γενικότερα. Καταργώντας τα στεγανά και δημιουργώντας συμμαχίες — είτε μεταξύ των ιδίων Ινστιτούτων του είτε με εξωτερικά κέντρα αριστείας — το ΕΙΕ δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου ανθίζουν οι καινοτόμες ιδέες και τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι θα μπορούσε να επιτύχει οποιαδήποτε μεμονωμένη επιστημονική ειδικότητα.