Η λατρεία της Δήμητρας ως Καρποφόρου. Η θρησκεία στην υπηρεσία της πολιτικής προπαγάνδας

Η Δήμητρα στον ελληνικό χώρο ταυτίζεται με τη θεά Γη, που καθορίζει την εναλλαγή των εποχών, με αποτέλεσμα να παράγονται τα ευεργετικά προϊόντα για τη ζωή των ανθρώπων. Η σύνδεσή της με την ευφορία της γης αποδίδεται κυρίως με τα επίθετα καρποφόρος, εὔκαρπος και πολύκαρπος. Επιπροσθέτως, εξελίσσεται σε θεά που υπόσχεται τη μεταθανάτια ευδαιμονία των μυημένων στις μυστικές τελετές της.

Η παλαιότερη σωζόμενη μαρτυρία για τη λατρεία της Δήμητρας Καρποφόρου, μία επιγραφή, που βρέθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών, κοντά στο Ερέχθειο, ανάγεται στον 4ο αι π.Χ. Η Δήμητρα ως Καρποφόρος, ως καρποδότειρα Μητέρα Γη, σχετίζεται με την καλλιέργεια της γης και εν γένει την αγροτική ζωή και ήταν συγγενής με την Γη Κουροτρόφο ή Καρποφόρο.

Κατά την ύστερη αρχαιότητα, η λατρεία της Δήμητρας Καρποφόρου υποδηλώνει την προσπάθεια των αυτοκρατόρων, ήδη από την εποχή του Αυγούστου, να δοθεί νέα ώθηση στις παλαιές λατρείες, να ενισχυθούν οι δεσμοί των Αθηναίων με τις παραδόσεις τους και να υπογραμμισθεί η αρμονική συμβίωση με τις συνήθειες της νέας άρχουσας τάξης. Παράλληλα, καταδεικνύει την «αξιοποίηση» της θρησκείας ως μέσου προπαγάνδας, ώστε να προβληθεί ο εκάστοτε ρωμαίος αυτοκράτορας ως ο μοναδικός προστάτης της ασφάλειας και της ευδαιμονίας των υπηκόων του.