Αναζήτηση
ΚΛΕΙΣΙΜΟΗ αλχημεία στο Βυζάντιο
Γεράσιμος Μέριανος
To Έργο συγκροτήθηκε το 2016 για τη διερεύνηση πτυχών της αλχημείας στο Βυζάντιο, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Καθημερινός και Κοινωνικός Βίος των Βυζαντινών». Το 2018 «Η αλχημεία στο Βυζάντιο» εξελίχθηκε σε αυτοτελές Έργο.
Σκοπός του είναι η εξέταση, για πρώτη φορά με συστηματικό τρόπο, του φαινομένου της αλχημείας καθ’ όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου, επιχειρώντας την ανάδειξη σημαντικών πτυχών της αλλά και τη συχνά παραγνωρισμένη συμβολή του Βυζαντίου στην ιστορία της αλχημείας. Έμφαση αποδίδεται τόσο στον θεωρητικό όσο και στον πρακτικό χαρακτήρα της. Ως προς τον τελευταίο, μελετάται η σχέση της αλχημείας με τον υλικό πολιτισμό, με ποικίλους βιοτεχνικούς κλάδους, καθώς και με τις τεχνικές απομίμησης και κιβδηλείας και την οικονομία γενικότερα. Για την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων του, το Έργο έχει αναπτύξει συνεργασίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
- 2017-2020: «Η αλχημεία στο Βυζάντιο: Σύγχρονες ερευνητικές τάσεις και προσεγγίσεις», στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου του ΙΙΕ/ΕΙΕ Αναβαθμίς. Ανάπτυξη της ιστορικής έρευνας: Mελέτες και ψηφιακές εφαρμογές.
- 2016 – σήμερα: Επιστημονικός εταίρος του έργου Der griechische Traktat “Über die hochgeschätzte und berühmte Goldschmiedekunst“ – Edition und interdisziplinärer Kommentar, Leibniz-Zentrum für Archäologie (LEIZA), Mainz.
- 2012-2015: Συμμετοχή στo έργο Ψηφιακό αρχείο για την αλχημεία στο Βυζάντιο και στις ελληνόφωνες κοινότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (DACALBO) του προγράμματος «Θαλής».
- G. Merianos (εκδ.), Alchemy in Byzantium. Medical Traditions (Berlin and New York: Walter De Gruyter, υπό έκδοση 2026), 587-610.
- Α. Rinotas, G. Merianos (εκδ.), Byzantine and Medieval Latin Alchemical Crossroads. Global Perspectives on the History of Natural Philosophy (London: Routledge, υπό προετοιμασία).
- G. Merianos, “Byproducts of Winemaking in Greek Alchemy: Pheklē and Trygia”, στο: Manuscripts, Plants, Remedies in the Mediterranean Traditions: Studies across Disciplines for Alain Touwaide, τ. 3, επιμ. S. M. Oberhelman (Berlin and New York: Walter De Gruyter, υπό έκδοση 2025).
- G. Merianos, “Aspects of the Relationship between Alchemy and Christianity in Byzantium”, στο: Orthodox Christianity and the Study of Nature: Histories of Interaction, επιμ. K. Tampakis, R. Numbers (Turnhout: Brepols, 2024), 21-54.
- G. Merianos, “Innovation and Byzantine Alchemy in Context: The Constantinian Solidus and the Chrysopoetic Goal”, De Medio Aevo 13.2 (2024), Special Issue: Scientific Interests and Technological Innovation in Byzantium: Interdisciplinary Perspectives, 307-319.
- G. Merianos, “Insights on Alchemy, Deception, and Artisanal Knowledge in Byzantium”, στο: Byzanz am Rhein. Festschrift für Günter Prinzing anlässlich seines 80. Geburtstags, επιμ. A. Bosselmann-Ruickbie, Z. Chitwood, J. Pahlitzsch, M. Μ. Vučetić (Wiesbaden: Harrassowitz, 2024), 145-164.
- G. Merianos, “The Christianity of the Philosopher Christianos. Ethics and Mathematics in Alchemical Methodology”, ARYS 20 (2022), Special Issue: Chemical Arts and Religion in Antiquity, 271-322.
- Ακαδημαϊκός συντονισμός του δεύτερου εργαστηρίου με θέμα: Αλχημεία στο Βυζάντιο: Εξερευνώντας μια συναρπαστική «τέχνη», που διοργανώθηκε από το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, το IIE/EIE και το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου (Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, Ναύπλιο, 24-25 Μαΐου 2025).
- Ακαδημαϊκός συντονισμός του πρώτου εργαστηρίου με θέμα: Αλχημεία στο Βυζάντιο: Εξερευνώντας μια συναρπαστική «τέχνη», που διοργανώθηκε από το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, το IIE/EIE και το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου (Μουσείο Κανελλοπούλου, Αθήνα, 19-20 Οκτωβρίου 2024).
- Συνδιοργάνωση, με τη J. M. Rampling, του Διεθνούς Συμποσίου Making Alchemical Knowledge: From Antiquity to the Middle Ages (ΙΙΕ/ΕΙΕ και Princeton Athens Center for Research and Hellenic Studies. ΕΙΕ, 10 Ιουνίου 2024).
- Συνδιοργάνωση, με τους Σ. Βιρβιδάκη και Π. Μπούρα-Βαλλιανάτο, της εκδήλωσης Byzantine and Chinese Medicine in Dialogue: The Cases of John Zacharias and Xu Shuwei (ΙΙΕ/ΕΙΕ και Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ. ΕΙΕ, 8 Μαΐου 2023).
- Διοργάνωση της διεθνούς συνάντησης εργασίας Alchemy in Byzantium: A Research Field on the Rise (ΕΙΕ, 9-10 Νοεμβρίου 2020).
- Eαρινό εξάμηνο ακαδ. έτους 2021-2022: Διδασκαλία, από κοινού με τη Σ. Σακορράφου, του μεταπτυχιακού μαθήματος «Θέματα Ιστορίας των Φυσικών Επιστημών: Ιστορία της Αλχημείας», ΠΜΣ «Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας», Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ.
Κεντρική εικόνα σελίδας: Ουροβόρος δράκων από το αλχημικό χειρόγραφο Par. gr. 2327, φ. 279r. Στην αλχημεία ο ουροβόρος συμβολίζει την ενότητα της ύλης. / Πηγή