ΕΣΠΑ 2021-2027

Πρωτογενείς πηγές – έκδοση και ψηφιακή τεκμηρίωση

Με την έναρξη της λειτουργίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ο κορυφαίος νεοελληνιστής και εκ των συνιδρυτών του ΕΙΕ, Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς, έθεσε ως πρωταρχικό προγραμματικό στόχο την «εθνική απογραφή», τη συστηματική δηλαδή συγκέντρωση και κριτική έκδοση πρωτογενών πηγών με τη μορφή συνταγμάτων. Αν και η «εθνική απογραφή», όπως διατυπώθηκε από τον Δημαρά, αφορούσε ειδικά τις νεοελληνικές σπουδές, η ίδια αρχή ενέπνευσε και καθοδήγησε εξαρχής τη λειτουργία και του έτερου πόλου ιστορικών ερευνών του ΕΙΕ, του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών, και κατ’ουσίαν υιοθετήθηκε μία εικοσαετία αργότερα από τους ιδρυτές του Κέντρου Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας. Έκτοτε, πολλά έχουν αλλάξει –σε μεγάλο βαθμό χάρη στην επιτυχή υλοποίηση του οράματος του Δημαρά, που έθεσε τις απαιτούμενες βάσεις για την παραγωγή σύνθετης ιστορικής γνώσης– αλλά το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, ως ενιαίος πλέον φορέας από το 2014, παραμένει το σημαντικότερο κέντρο έκδοσης και τεκμηρίωσης πρωτογενών πηγών στην Ελλάδα και ένα από τα κορυφαία παγκοσμίως.

Στα 65 χρόνια λειτουργίας του, το ΙΙΕ έχει παραγάγει δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, συντάγματα επιγραφών, νομισμάτων, αρχαιολογικών τεκμηρίων, χειρογράφων, εγγράφων και άλλου πρωτογενούς υλικού, έχει καταρτίσει αναλυτικούς καταλόγους βιβλιοθηκών και αρχείων, και έχει επεκτείνει τη δράση του και στην συστηματική καταγραφή προφορικών μαρτυριών. Παράλληλα, παρακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά χωρίς να εγκαταλείπει την έντυπη μορφή της επιστημονικής παραγωγής, το Ινστιτούτο έχει επεκταθεί και στο πεδίο της ψηφιακής τεκμηρίωσης, αναπτύσσοντας πληθώρα ψηφιακών βάσεων δεδομένων και διευρύνοντας τη διάχυση της γνώσης μέσω του διαδικτύου.

Αυτό ακριβώς το έργο υποδομής αποτυπώνεται στον πρώτο ερευνητικό κόμβο του ΙΙΕ, «Πρωτογενείς Πηγές – Έκδοση και Ψηφιακή Τεκμηρίωση», ο οποίος συγκεντρώνει οριζόντια το σχετικό έργο που διεξάγεται και στους τρεις τομείς του Ινστιτούτου. Τα πορίσματα του συγκεκριμένου κόμβου συνιστούν και την θεμελιώδη επιστημονική βάση για την έρευνα που διεξάγεται στο πλαίσιο των υπόλοιπων τεσσάρων ερευνητικών κόμβων.