ΒΙΑΣ ΙΙ

Η μελέτη και η διάσωση της βιοποικιλότητας στους αρχαιολογικούς χώρους είναι ένα εφικτό εγχείρημα, καθώς η σχετική νομοθεσία και το καθεστώς λειτουργίας τους εκ των πραγμάτων επιβάλλουν την προστασία και απαγορεύουν βλαπτικές δραστηριότητες. Καθώς η βιοποικιλότητα δεν περιγράφεται με έναν απλό κατάλογο ζωικών και φυτικών ειδών, χερσαίων ή υδροβίων, αλλά συνθέτει το ίδιο το δίκτυο της ζωής σε μια περιοχή, όπου όλοι οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, εξαρτάται άμεσα από τα φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου, τις διακυμάνσεις του κλίματος και τις δράσεις που λαμβάνουν χώρα. Αυτό εξηγεί τόσο τις κατά τόπους ιδιαιτερότητες όσο και την εξέλιξη της βιοποικιλότητας στο πέρασμα του χρόνου. Δεδομένης αυτής της εξέλιξης επιβάλλεται όχι μόνο η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης της βιοποικιλότητας στους χώρους αυτούς, αλλά και η ανίχνευσή της κατά το παρελθόν. Έτσι, με βάση την καταγραφή της σημερινής χλωρίδας και πανίδας από το Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ, θα καταστεί δυνατή μια προσπάθεια εξακρίβωσης –στο βαθμό που τα δεδομένα το επιτρέπουν– ποια από τα παλαιότερα είδη διατηρούνται και ποια όχι σε 35 προεπιλεγμένους από το Υπουργείο Πολιτισμού αρχαιολογικούς χώρους, ενώ μία ομάδα αρχαιολόγων και ιστορικών, με εξειδίκευση σε διάφορες περιόδους και γνωστικά αντικείμενα, συλλέγουν και μελετούν σχετικές ανά περίπτωση γραμματειακές, επιγραφικές, αρχαιολογικές και νομισματικές μαρτυρίες, χρονικά, περιηγητικά κείμενα, αρχειακό υλικό, νεώτερη εικονογραφία στοιχεία αρχαιοβοτανικής και την οστεοαρχαιολογίας.

Η σύγχρονη αντίληψη για την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και συγκεκριμένα για τη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων αναγνωρίζει το φυσικό περιβάλλον ως αναπόσπαστο στοιχείο ενός οργανικού συνόλου. Τα μνημεία εντάσσονται στο τοπίο που αποτελεί το σκηνικό των ιστορικών γεγονότων, της καθημερινής ζωής, των τελετουργιών και όλων των δρώμενων των παλαιοτέρων κοινωνιών. Η διατήρηση του περιβάλλοντος χώρου των μνημείων, με όλα τα στοιχεία που τον συνθέτουν, θεωρείται μέρος μιας λελογισμένης διαχείρισης του πολιτιστικού αγαθού που αντιμετωπίζει το τοπίο ως «μνημείο» και ό,τι αυτό εμπεριέχει ως άξιο προστασίας. Η «μνημειοποίηση» του τοπίου συνεπάγεται την προστασία της βιοποκιλότητας, όχι μόνο στις περιοχές που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000, αλλά εν γένει στο περιβάλλον μνημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Η μελέτη της βιοποικιλότητας στους 35 επιλεγμένους χώρους στοχεύει στο να συμβάλει στη σύνδεση του φυσικού με το πολιτισμικό κεφάλαιο ευρύτερων περιοχών και αναμένεται να συμβάλει στη διάσωση και αναβίωση οικοτόπων που βρίσκονται εντός ή σε γειτνίαση με χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Οι αρχαιολογικοί χώροι θα προσφέρουν έτσι στον επισκέπτη μια κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εμπειρία και αίσθηση της αυθεντικής κατάστασης ενός χώρου, ενισχύοντας τη βιωματική σχέση με τους τόπους ιστορικής μνήμης και καλλιτεχνικής αξίας.